ได้มีโอกาสไปดูหนังในงานฉายผลงานธีสิสของนิสิตคณะนิเทศศาสตร์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย หรือ กางจอ ครั้งที่ 29 ประทับใจมาก ๆ รวม ๆ แล้วหนังส่วนใหญ่พูดถึงประเด็นที่มีความเป็นส่วนตัวสูง อย่างความโหยหาที่จะมีปฏิสัมพันธ์ไม่ว่าจะกับเพื่อนหรือคนในครอบครัว การตามหาตำแหน่งแห่งที่ของตนเอง หรือความว้าวุ่นภายในจิตใจอันเป็นผลจากอนาคตที่ไม่แน่นอน รวม ๆ แล้วถึงแม้หนังแต่ละเรื่องจะเป็นเอกเทศซึ่งกันและกันอย่างชัดเจน แต่เมื่อนำเรื่องราวเล็ก ๆ เหล่านี้มาเรียงร้อยต่อกัน เรากลับพบว่ามันถักทอออกมาเป็นผ้าผืนใหญ่ที่เผยชัดถึงความอึดอัดคับข้องของคนรุ่นใหม่ เรื่องราวอันเป็นส่วนตัวในแง่หนึ่งจึงมีความเป็นสากลและเป็นมนุษย์มาก ๆ ไม่เหนือบ่ากว่าแรงที่เราคนดูจะสัมผัสเข้าถึง และถึงหลาย ๆ เรื่องจะพูดถึงประเด็นคล้ายกัน แต่ก็มีเรื่องที่โดดเด่นออกมา อย่างเช่น หนึ่งเสี้ยวทรงจำ (Still on Our Mind) ของ วรลักษณ์ มนต์ศักดิ์สิทธิ์ ที่บอกเล่าเรื่องราวการเดินทางรื้อฟื้นความทรงจำระหว่างพ่อกับลูกสาว เป็นหนังที่เรียบง่าย พล็อตเบาบาง แต่เปี่ยมด้วยอารมณ์ความรู้สึก ท่าทีกระอักกระอ่วนของสองพ่อลูกอันเป็นผลจากความห่างเหินค่อย ๆ ถูกความทรงจำที่ฝังอยู่กับสถานที่เก่าก่อนกระเทาะจนเผยให้เห็นความรักผูกพันที่ทั้งสองมีให้กัน งดงามมาก ๆ เป็นหนังที่ดูจบแล้วอดไม่ได้ที่จะหยิบโทรศัพท์โทรหาคุณพ่อทันที

อีกเรื่องที่พูดถึงความว้าวุ่นของคนหนุ่มสาวได้น่าจดจำทีเดียว คือ Friday Saturday Sunday ของ พบเมฆ จุลละครินทร์ ชอบการที่หนังเลือกหยิบเอาสามวันสุดท้ายก่อนที่นางเอกจะต้องเดินทางมุ่งหน้าสู่ชีวิตมหาลัย ซึ่งนับว่าเป็นช่วงเวลาที่วัยรุ่นทุกคนกำลังอยู่ในช่วงที่เปราะบางที่สุด และการเลือกช่วงเวลาได้ถูกต้องก็ส่งผลให้หนังสามารถ่ายทอดมิติความเป็นมนุษย์ของตัวละครได้รอบด้าน หนังพาเราเข้าไปสัมผัสความสับสนอลหม่านในช่วงเวลาหัวเลี้ยวหัวต่อที่เด็กคนหนึ่งต้องประสบ ผ่านเหตุการณ์ที่เธอต้องไปจัดการกับความสัมพันธ์ยุ่งเหยิงต่าง ๆ กับคนรอบตัว ทั้งเพื่อน แฟน คุณแม่ ต้องยกเครดิตให้กับการกำกับอันแม่นยำที่ส่งผลให้การแสดงออกมาอย่างเหมาะสมลงตัว ไม่ล้นหรือน้อยจนเกินไป

นอกจากนี้ยังมี อีกไม่นานเราจะกลับมา สารคดีของเดชบดินทร์ โพธิ์ศรี ที่ถ่ายทอดความเปราะบางของครอบครัวในวันที่คุณพ่อผู้เป็นเสาหลักเกิดล้มป่วย เรื่องเล่าของหนัง ถึงแม้จะไม่ได้มุ่งรื้อสำรวจการกดทับเชิงโครงสร้างอะไรที่ครอบครัวกำลังประสบ แต่ประทับใจท่าทีของหนังที่มีความเป็นส่วนตัวและจริงใจต่อเรื่องที่กำลังเล่ามาก ๆ จนปัญหาระดับจุลภาคที่หนังฉายภาพให้เห็นค่อย ๆ ขยับขยายกลายเป็นเรื่องระดับมหภาคที่สั่นสะเทือนอารมณ์คนดูได้ในที่สุด สารคดีอีกเรื่องที่ดีจริงๆ คือ Big Trash Small Town ของศุภวิชญ์ ศิริสวัสดิ์วัฒนา ที่พาเราคนดูไปสอดส่องปัญหาการจัดการขยะ และสำรวจบทบาทของซาเล้งในฐานะหน่วยเล็กย่อยที่สุดของปัญหาการเมืองระดับมหภาค เป็นสารคดีที่เปิดโลกทัศน์จริง ๆ ข้อมูลมากมายถูกลำดับเรื่องราวออกมาอย่างเป็นระบบระเบียบ สื่อสารกับคนดูอย่างชัดค่อยชัดคำ แต่ด้วยความที่หนังดูราวกับว่ายังเลือกไม่ถูกว่าสนใจประเด็นการเมืองในภาพใหญ่หรือชีวิตคนชายขอบตัวเล็ก ๆ อย่างซาเล้งมากกว่ากัน (ส่วนตัวสนใจข้อหลังมากกว่า) เลยทำให้หนังยังเหลือพื้นที่ให้ไปส่องสำรวจอีกพอสมควร

ลูกหยีอีหัวหยอย ของ อนรรฆมนต์ อังศธรรมรัตน์ เป็นอีกเรื่องที่ชอบมู้ดโทนของหนังมาก ๆ ชวนให้นึกถึง Mary Is Happy, Marry is Happy (และตัวละครเพื่อนสนิทก็ดูราวกับหลุดออกมาจากหนังนวพลจริง ๆ รวมถึงช็อตสุดท้ายของหนังด้วย) หนังมีประเด็นที่ชัดเจน รู้ว่าจะเล่าอะไร และเล่าออกมาได้อย่างกระชับรัดกุม ชอบการที่หนังหยิบประเด็นเล็กจ้อยอย่างการมีผมหยิก มากางแผ่ให้เห็นว่าเด็กคนหนึ่งต้องถูกกดทับอย่างไรและจากใคร เรื่องราวของลูกหยีอีหัวหยอย เลยไม่ได้เป็นแค่การฉายภาพปัญหาระดับปัจเจก แต่หนังชี้ให้เห็นว่ามันมีการเมืองเรื่องทรงผม หนังมองปัญหาอย่างทะลุปรุโปร่งจนเผลอคิดไปว่าถ้าคุณผู้กำกับไม่ได้เป็นคนผมหยิก ก็ต้องมีสายตาที่แหลมคมมาก ๆ ถึงได้มองเห็นเรื่องเล็กน้อยแบบนี้ได้ หากจะมีอะไรให้ติเสริม ก็คงเป็นโครงสร้างของหนังที่กระชับรัดกุมและถูกคำนวณมาอย่างแม่นยำมาก ๆ แต่ละเหตุการณ์ที่ปะทุขึ้นดูจะมีเป้าประสงค์ชัดเจนว่าจะสะท้อนอะไร ตีแผ่อะไร มิติความมีชีวิตของตัวละครเลยยังถูกเติมเต็มได้อีก แต่ก็เข้าใจว่าด้วยระยะเวลาที่จำกัดของความเป็นหนังสั้นด้วยส่วนหนึ่ง

อีกเรื่องที่เหนือความคาดหมายคือ Shangri-la ของสหรัฐ อึ้งกิจไพบูลย์ ปมประเด็นการตามหาความฝันตัวตนในช่วงเวลาหัวเลี้ยวหัวต่ออาจจะไม่ได้แปลกใหม่อะไร แต่สไตล์คือสิ่งที่ทำให้หนังเรื่องนี้ติดตาตรึงใจมาก ๆ ผ่านบทสนทนายืดยาว หนังค่อย ๆ ล่อลวงคนดูเข้าสู่วังวนแห่งความว้าวุ่น กว่าจะรู้ตัวอีกทีเราก็ตกอยู่ในสถานะกึ่งตื่นกึ่งฝันไม่ต่างกับตัวละคร เป็นหนังที่คลุกเคล้าไปด้วยเสน่ห์อันลึกลับเย้ายวนของโลกที่เต็มไปด้วยคำถาม ฉากจัดบ้านชวนให้นึกถึง Jeanne Dielman (1975) แต่ขณะที่หนังของฌ็องตาล อาเกอร์มาน พูดถึงความเหนื่อยหน่ายและสภาวะเสมือนถูกกักขังในห้องปิดตาย หนังของสหรัฐ อึ้งกิจไพบูลย์ค่อย ๆ เปลี่ยนห้องรกรุงรังให้กลายเป็นดินแดนบริสุทธิ์ ชวนให้นึกขึ้นได้ว่า Shangri-la ที่เขาและเราคนดูต่างถวิลหา บางทีก็อาจอยู่ใกล้ตัวแค่นี้เอง

ผลงานที่มีศักยภาพที่จะไปต่อ ณ เวทีอื่น ๆ อย่างไร้ข้อกังขาคือ นางอาย ของจตุพล เขียวแสง จุดหักเหในตอนต้นเรื่องของหนังเมื่อตัวละครหนึ่งเกิดหายไปดื้อ ๆ ชวนให้นึกถึง L’Avventura (1960) ในแง่ที่เรื่องราวของเด็กสาวผู้สาบสูญดูจะไม่ได้เป็นแกนหลักของหนัง เพราะคำถามในหนังของจตุพลดูจะแวดล้อมอยู่กับตัวละครที่ยังอยู่เสียมากกว่า แต่ขณะที่หนังของมิเกลันเจโล แอนโตนิโอนี พูดถึงความแปลกแยกเปลี่ยวเหงาและการถูกหลงลืมท่ามกลางความเป็นสังคมเมือง หนังของจตุพล เขียวแสง ฉายภาพให้เห็นการตกหล่นสูญหายของคนหนุ่มหญิงสาวในชนบทรอบนอก และถึงแม้ผิวเผินแล้วหนังจะมีลักษณะเป็นงานเพื่อชีวิตที่เน้นนำเสนอความทุกข์ยากของคนจนคนชายขอบ งานของจตุพลปฏิเสธที่จะเล่าเรื่องตามขนบของหนังสัจนิยมสังคมนิยมที่มักฉายภาพคู่ขัดแย้งระหว่างคนจน(เหยื่อ)และรัฐ(ผู้ร้าย)อย่างตรงไปตรงมา

กลับกัน นางอาย มีความหัวขบถอย่างชัดเจน ตั้งแต่การหลีกเลี่ยงที่จะมอบคำตอบอันเป็นรูปธรรม ตลอดจนการปฏิเสธที่จะดำเนินเรื่องตามสูตรสำเร็จ การหายไปของตัวละครเปรียบได้กับการก่อกบฏต่อขนบของหนังเล่าเรื่อง เมื่อหนังพาเราคนดูไปสัมผัสความสยดสยองของการเป็นคนรุ่นใหม่ การเป็นคนชนบทที่ถูกรัฐบังคับให้ต้องดิ้นรนเอาตัวรอด แม้ว่ามันจะหมายถึงการเหยียบหัวเพื่อนรักคนสนิทของเขาหรือเธอก็ตาม ที่ต้องปรบมือให้ดัง ๆ คือการถ่ายทอดความรุนแรงที่ตัวเหล่าครเหล่านี้กำลังประสบ ทั้งเหตุการณ์การทำร้ายตัวเอง หรือการที่ตัวเอกถูกล่วงละเมิด โดยไม่ต้องพาคนดูไปปะทะกับความรุนแรงอย่างซึ่งหน้า แต่เล่าผ่านบรรยากาศสงบเยือกเย็นที่อบอวลไปด้วยความหวาดกลัวและโกรธเคือง กล่าวได้ว่าความเงียบใน นางอาย ไม่ได้เป็นความเงียบของผู้คนที่สยบยอมต่อชะตาชีวิตโดยไม่หืออือ แต่เป็นความสงบเงียบงันจากผู้คนตัวเล็ก ๆ ที่ทำได้เพียงแผดเสียงสุดกำลังอยู่ภายใน

อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่าถึงแม้หนังหลายเรื่องจะพูดถึงประเด็นเดียวกัน แต่ด้วยวิธีการบอกเล่าที่มีเอกลักษณ์และเนื้อหาสาระที่มีความเป็นส่วนตัว ทำให้แต่ละเรื่องราวมีความเป็นเอกเทศซึ่งกันและกัน แต่กระนั้นเมื่อนำหลาย ๆ เรื่องมาถักทอต่อกันเป็นผืนใหญ่ เราคนดูสัมผัสรับรู้ได้ถึงความโกลาหลโกรธเคือง ทั้งต่อสถานการณ์บ้านเมือง สภาพความเป็นอยู่ในปัจจุบัน รวมถึงอนาคตที่ยังถูกหมอกคลุมและไม่มีทีท่าว่าจะคลี่คลาย ในฐานะคนดูก็คงกล่าวได้แต่เพียงว่าเรารอคอยที่จะได้ดูหนังเรื่องต่อไปของผู้กำกับกางจอ 29 ทุก ๆ คน และขออวยพรให้ผู้กำกับหน้าใหม่ทุกคนได้ออกไปทำในสิ่งที่ตัวเองรัก

---

คาร์ล มาร์กซ เคยกล่าวไว้ว่า ‘หากปรากฏการณ์กับแก่นแท้ของความจริงเป็นสิ่งเดียวกัน คงป่วยการที่จะมีการศึกษาทางวิทยาศาสตร์‘ ระหว่างดูสารคดีเรื่อง ‘บูชา‘ ของอุรุพงศ์ รักษาสัตย์ ก็อดไม่ได้ที่จะนึกถึงวาทะดังกล่าว ซึ่งแน่นอนว่าสามารถหยิบจับมาปรับใช้กับสถานการณ์ในสารคดีได้เหมาะเจาะลงตัว เพราะหากเรา หรือใครก็ตาม หลงปักใจเชื่อว่าการบริจาคเงิน ‘เล็ก ๆ น้อย ๆ’ เพียงสิบบาทยี่สิบบาทให้แก่วัด จะคืนย้อนมาซึ่งผลบุญมหาศาลทวีคูณ เช่นนั้นแล้วเส้นแบ่งระหว่างศรัทธาและความเชื่องมงายก็คงถูกลบเลือนจนหายสิ้น ขณะเดียวกันก็อดที่จะนึกไปถึงสารคดีสั้นอีกเรื่องหนึ่งไม่ได้ นั่นคือ ‘สวรรคาลัย‘ ของอภิชน รัตนาภายน ที่ฉายภาพเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ ณ โรงพยาบาลศิริราช ในวันที่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชเสด็จสวรรคต ทั้งสองเรื่องมีจุดร่วมอย่างง่ายคือการมุ่งฉายภาพเหตุการณ์ความเป็นไปโดยหลีกเลี่ยงการแทรกแซงสำนึกคิดของคนดู ปราศจากบทสัมภาษณ์ ไร้ซึ่งการบรรยายเบื้องลึกความหลังเพื่อปูพื้นฐานความเข้าใจแก่ผู้ชม ไม่มีการมอบเหตุผลอันเป็นรูปธรรม(ถ้ามี)แก่ภาพชวนตกตะลึงที่เกิดขึ้นบนหน้าจอ มันเอื้อให้เราคนดูปฏิสัมพันธ์กับภาพเหล่านั้นได้อย่างอิสระเสรี และโดยปริยายก็ชวนให้เกิดการตั้งคำถามอย่างหนักหน่วง โดยเฉพาะเมื่อพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ที่หนังพาเราไปส่องสังเกต ค่อย ๆ กลายร่างไปเป็นคัลท์ที่เต็มไปด้วยเรื่องเหนือจริงสุดจินตนาการ ทำไปเพื่ออะไร(วะ)? เป็นคำถามที่ผุดขึ้นซ้ำ ๆ จนแทบจะเป็นแผ่นเสียงตกร่องอยู่ในห้วงความคิด

ระหว่างที่หนังตัดสลับภาพเหตุการณ์จากแต่ละภูมิภาค จุดร่วมหนึ่งที่พอจะจับสังเกตได้ นอกจากความหลงเชื่ออย่างหัวปักหัวปำ คือผู้คนที่มาร่วมสังฆกรรมกันอย่างพร้อมเพรียงต่างล้วนตกอยู่ในสถานะอดอยากขัดสน ส่วนมากขอพรให้ตัวเองร่ำรวย หลายคนขอให้ชาติหน้าสบายกว่าที่เป็นอยู่ (ซึ่งสบายกว่าที่เป็นอยู่ ก็คาดเดาได้ว่าหมายถึงร่ำรวยกว่าทุกวันนี้อีกเช่นกัน) “ขอให้รวยโคตรๆๆๆๆ ขอให้โคตรรวย รวยจนไม่มีที่เก็บเงิน” คำให้พรจากพระรูปหนึ่งดังขึ้นพร้อมเสียงแซ่ซ้องชอบใจของญาติโยมที่มาทำบุญถวายทานกันอย่างมืดฟ้ามัวดิน และไม่เพียงแต่บรรดาพุทธศาสนิกชนที่เรียกร้องขอความร่ำรวยจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ สารคดีเผยให้เห็นว่า วัด เองก็เรียกร้องเงินทองเป็นการตอบแทนความศักดิ์สิทธิ์นั้นด้วยเช่นกัน พูดอีกอย่าง สารคดี บูชา เปิดผ้าคลุมทางโครงสร้างให้เห็นว่า เมื่อสถาบันศาสนาสอดประสานรวมตัวเป็นสมการเดียวกับทุนที่ไร้การตรวจสอบ วัฒนธรรมประเพณีที่สืบสานกันมาตั้งแต่โบราณก็สามารถกลายร่างไปเป็นธุรกรรมความเชื่อได้อย่างง่ายดายเพียงใด และในเมื่อปัญหาปากท้องก็ย่อมตกอยู่ใต้อิทธิพลของสังคม ศาสนา การเมืองการปกครอง ในตัวมันเองอยู่แล้ว ปัญหาทั้งหลายทั้งมวลจึงมะรุมมะตุ้มโยงใยกันจนแกะแยกไม่ออกอย่างที่เป็นอยู่

ถึงแม้จะต้องยอมรับว่าตัวสารคดีสำเร็จลุล่วงในปลายทางที่ปักธงไว้ (การมุ่งฉายความจริงโดยไม่บิดพลิ้ว และเปิดให้คนดูได้ตั้งคำถามด้วยตนเองอย่างเสรี) แต่ส่วนตัวไม่ได้เห็นด้วยกับวิธีการของหนังมากนัก เพราะท้ายที่สุดแล้ว ‘ความจริง’ ที่ปรากฏบนจอภาพก็เป็นเพียงเหรียญด้านเดียวของความจริง นอกเหนือไปจากข้อเท็จจริงที่ว่าภาพที่ปรากฏอยู่ในตัวสารคดีก็ย่อมผ่านกรรมวิธีทางภาพยนตร์ ความจริงที่เกิดขึ้นจึงถูกตัดแต่งและคัดกรองผ่านสายตาของคนทำหนัง เราในฐานะคนดูไม่มีโอกาสได้รับฟังผู้คนเหล่านั้นแก้ตัวให้กับพฤติกรรมบ้าบอและบ้าบิ่นของพวกเขาเอง และตัวสารคดีก็ดูจะไม่ได้สนใจที่จะเปิดเปลือยให้เห็นความลักลั่นของสถาบันต่าง ๆ ที่ชักใยอยู่เบื้องหลัง ตั้งแต่สถาบันครอบครัว สังคม การเมือง ซึ่งล้วนต่างมีส่วนรับผิดชอบต่อความผุกร่อนของผู้คนและศาสนาอย่างที่เห็นอยู่นี้แน่ ๆ

อีกข้อที่น่าสนใจและน่าจะเป็นข้อที่ทำให้ภาพน่าขยะแขยงในหนังทวีความขนลุกขนพองขึ้นไปอีก คือความจริงที่ว่าสถานการณ์ในหนัง ซึ่งขยับสับเปลี่ยนไปจดจ่ออยู่กับพิธีกรรมความเชื่อในแต่ละภูมิภาค แง่หนึ่งก็ดูจะประพฤติตัวเป็นแบบจำลองขนาดย่อมย่อของสังคมไทยในภาพใหญ่ ซึ่งกำลังถูกหล่อเลี้ยงด้วย ‘ความเชื่อ’ และ ‘ทุน’ มากกว่าครั้งไหน ๆ ที่เคยเป็นมาในหน้าประวัติศาสตร์ ผลที่เกิดขึ้นคือความย้อนแย้ง พระสงฆ์ (อย่างน้อยก็ที่ปรากฏในตัวสารคดี) ไม่ได้ทำหน้าที่เผยแพร่พระธรรมคำสอน ในทำนองเดียวกับที่ตำรวจก็อาจกลายเป็นผู้ร้าย และทหารไม่ได้ทำหน้าที่รั้วของชาติ พูดได้ว่าในสังคมที่ความมั่งคั่งของประเทศขึ้นอยู่กับการจัดการเบ็ดเสร็จของอภิสิทธิ์ชน คนจนคนรากหญ้าจึงไร้หนทางที่จะลืมตาอ้าปาก และศาสนาที่ควรจะเป็นที่ยึดเหนี่ยว หรือที่พึ่งทางจิตใจในระดับสุดท้าย ก็กลับแปรสภาพกลายไปเป็นนายทุนหน้าเลือดที่จ้องรอคอยจะเข้ามาร่วมกินโต๊ะคนที่กำลังตกทุกข์ได้ยากเหล่านั้นอีกชั้นหนึ่ง นี่คือสภาวะอันน่าอดสูของสังคมไทย และส่วนที่น่าเศร้าที่สุดคือเรายังมองไม่หนทางที่จะหลุดพ้นไปจากวังวนเหล่านี้ได้เลย

---

ภาพยนตร์โดย อุรุพงศ์ รักษาสัตย์

พูดถึงหนังที่สามารถส่องขยายให้เห็นถึงความสำคัญของเวลาในระดับเศษเสี้ยววินาที เรื่องแรก ๆ ที่นึกถึงคงจะเป็น Chungking Express ของหว่องกาไว ด้วยว่า เวลา เป็นสิ่งที่สลักสำคัญอย่างยิ่งยวดในหนังของหว่อง มันมีวันหมดอายุ ไร้การควบคุม มักจะเดินทางอย่างคดเคี้ยวไปมาในจังหวะจะโคนที่ไม่คงที่ เวลาในหนังของหว่องจึงเป็นสิ่งที่คาดเดาไม่ได้ จนถึงจุดที่มันสามารถฉายส่องให้เห็นว่าในสภาวการณ์หรือในสถานที่ซึ่งมีความจำเพาะมาก ๆ เวลาแสนสั้นเพียงชั่วอึดใจก็อาจจุดประกายให้เกิดความน่าจะเป็นอีกร้อยแปดพันเก้า ในแง่หนึ่งตัวละครของหว่องจึงมีสถานะเป็นผู้ประสบภัยทางเวลา ซึ่งหว่องกาไวชี้ให้เห็นว่าเวลาเพียงเสี้ยววินาทีอาจขยับขยายกลายเป็นการตกหลุมรักอย่างหัวปักหัวปำ หรือไม่ก็กลายเป็นการพลัดพรากที่ไม่นำมาซึ่งอะไรเลย Fast and Feel Love ของเต๋อ นวพล ทำให้นึกถึง เวลา ในหนังของหว่อง ไม่ใช่แค่เพราะกีฬาสปอร์ตสแต็กกิงซึ่งหนังเอามาใช้เป็นเครื่องดำเนินเรื่องนั้นตัดสินแพ้ชนะกันด้วยช่องว่างเพียง 0.001 วินาที แต่รวมถึงการที่ชีวิตของตัวละครอย่างเกา (ณัฏฐ์ กิจจริต) ในแง่หนึ่งนั้นถูกกำหนดกฎเกณฑ์อยู่บนเงื่อนไขของเวลาชนิดทุกย่างก้าว

ซึ่งว่าไปแล้วก็คล้าย ๆ กับอีกหลาย ๆ ตัวละครที่เรามักเห็นกันในหนังของเต๋อ เกาอาศัยอยู่บนโลกที่ดูราวกับว่ากำลังหมุนเร็วเกินไป จนถึงจุดที่เขาค้นพบว่าตัวเองไม่อาจวิ่งตามมันได้ทัน ตัวละครในหนังของเต๋อมักถูกห้อมล้อมด้วยสถานที่ทรุดโทรม ตึกเก่าคับแคบ ตลอดจนข้าวของเครื่องใช้ที่ดูตกยุคตกสมัย ขัดแย้งกับฉากหน้าของหนังที่กำลังบอกเล่าเรื่องราวในช่วงเวลาปัจจุบัน ราวกับว่าพวกเขากำลังติดอยู่ในช่องว่างกึ่งกลางระหว่างอดีตและปัจจุบัน (อย่างที่เห็นเด่นชัดก็ในกรณีของ ทราย, แมรี่, ยุ่น และ จีน ที่ต่างตกอยู่ในสถานการณ์ใกล้เคียงกัน) พูดอีกอย่างหนึ่ง หนังของเต๋อมักจำลองเหตุการณ์ความขัดแย้งระหว่าง อดีต-ปัจจุบัน อยู่เสมอ กรณีของเกา ใน Fast and Feel Love ก็ไม่ใช่ข้อยกเว้น โดยพื้นเพเขามาจากครอบครัวชนชั้นกลางล่าง อาศัยอยู่ในบ้านตึกแถวที่ทั้งแออัดและคับแคบจนไม่เหลือพื้นที่ให้กับความเป็นส่วนตัว จนกระทั่งชะตาฟ้าลิขิตให้เขาขยับเคลื่อนย้ายไปอยู่ในบ้านหรูใจกลางกรุงกับเจ (อุรัสยา สเปอร์บันด์) แฟนสาวผู้หวังดีที่เขาคบหามาตั้งแต่สมัยเด็กวัยเรียน

บ้านใหม่ที่ทั้งโอ่โถงและประดับประดาไปด้วยข้าวของเครื่องใช้สวยงามทันสมัย ยิ่งตอกย้ำให้เห็นถึงช่องว่างระหว่างของเก่าและใหม่ อดีตและปัจจุบัน ที่ซึ่งเกาดูราวกับว่ากำลังติดหล่มอยู่ บ้านเก่าของคุณแม่วุ่นวายเกินกว่าที่เขาจะกลับไปอยู่อาศัย ขณะเดียวกันชีวิตในบ้านใหม่ก็สุดแสนสลับซับซ้อนเกินกว่าที่เขาจะทำความเข้าใจได้อย่างรอบด้าน นั่นคือตอนที่ เจ เข้ามามีบทบาทอย่างมากในชีวิตของเกา เธอไม่เพียงอุ้มชูเขาโดยไม่เรียกร้องสิ่งตอบแทน แต่ในฐานะตัวละคร เจ ยังทำงานเป็นแม่เหล็กขั้วตรงข้ามกับเกา เธอทันสมัย ทว่าเรียบง่าย (ขณะที่เขาล้าสมัย ทว่าทะเยอทะยาน) เธอไม่ได้มักใหญ่ใฝ่สูงอยากจะเป็นที่หนึ่งของโลกอย่างเกา ความฝันของเธอไม่มีอะไรสลับซับซ้อน เธอต้องการแต่งงาน มีครอบครัว มีลูก ตัวละครเจ แง่หนึ่งก็เปรียบได้กับตัวตนอีกด้านหนึ่งของนวพล ที่ยังโหยหาความเชื่องช้าและเรียบง่าย ทว่าต้องรับมือกับโลกปัจจุบันทันด่วนที่ทุกคนคาดหวังให้ทุกอย่าง (โดยเฉพาะภาพยนตร์) ต้องหมุนเคลื่อนอย่างรวดเร็วทันใจ (แต่ก็อดคิดไม่ได้ว่าการเขียนตัวละครผู้หญิงให้ฝันอยากจะเป็นเพียง แม่ของลูกโดยไม่มีอะไรมากกว่านั้น ในพ.ศ.นี้เป็นอะไรที่ล้าหลังมาก ๆ รวมถึงตัวละครคนจนผิวดำที่ถูกเขียนขึ้นมาเพื่อช่วยเหลือคนชนชั้นกลาง ก็เป็นอะไรที่น่าถกเถียง)

คุณลักษณะที่สำคัญมาก ๆ อีกอย่างหนึ่งของนวพลคือการที่หนังของเขามักเป็นผลผลิตของการต่อรองระหว่างความเป็นประพันธกร (auteur) และการทำหนังโดยมีตลาดเป็นตัวนำของสตูดิโอ (ในทำนองเดียวกับที่ตัวละครของเขามักอยู่กึ่งกลางระหว่างอดีตและปัจจุบัน) ไวยากรณ์ภาพยนตร์ของนวพลจึงไม่เคยหยุดนิ่ง เราคนดูเห็นการทดลองใหม่ ๆ ในหนังของเขาอยู่เสมอ ตั้งแต่การแช่กล้องและถ่ายทำด้วยลองเทคที่เขารับอิทธิพลมาจากหนังไต้หวันใน 36 การผสมปนเประหว่างเรื่องจริงและเหนือจริงใน Mary is Happy, Mary is Happy การใช้กล้องแฮนด์เฮลด์เพื่อเน้นย้ำถึงความไม่มั่นคงของยุ่นใน ฟรีแลนซ์ และล่าสุด คือการเอาเทคนิคการถ่ายทำแบบหนังตลาดฮอลลีวู้ด โดยเฉพาะหนังแอคชัน มาบอกเล่าเรื่องราวการเติบโตในโลกอันแสนสับสนอลหม่านของเกาใน Fast and Feel Love ซึ่งว่ากันตามตรง ท่าทีตลกขบขันของหนังกับจังหวะขึงขังจริงจังแบบหนังแอคชันก็ไม่สามารถทำงานกันได้อย่างเป็นเนื้อเดียว แต่กล่าวอย่างถึงที่สุด อย่างน้อย ๆ มันก็ไม่ได้ทำงานเพียงในฐานะหนังที่เอาประโยคคม ๆ หรือภาพจำจากหนังฮอลลีวู้ดและป็อปคัลเจอร์มาล้อเลียนแบบซึ่งหน้า (ถึงแม้หน้าหนังจะชวนให้คิดเช่นนั้น) แต่เป็นทั้งสัญญาณเตือนที่บ่งชี้ว่าบางครั้งการเคลื่อนที่เร็วเกินไปก็อาจทำให้เราต้องทิ้งใครบางคนไว้ข้างหลัง และเป็นการประชดประชันตัวเอง (รวมถึงคนดู) ประหนึ่งว่า “หนังเร็ว ๆ แบบนี้ใช่ไหม ที่พวกนายอยากดู”

---

Grade: B

กำกับ นวพล ธำรงรัตนฤทธิ์
อำนวยการสร้าง นวพล ธำรงรัตนฤทธิ์
บทภาพยนตร์ นวพล ธำรงรัตน์ฤทธิ์
แสดง ณัฏฐ์ กิจจริต, อุรัสยา เสปอร์มันด์
กำกับภาพ ณัฐดนัย นาคสุวรรณ
ตัดต่อ ปนายุ คุณวัลลี
ดนตรี เมลโลว์ จูน