บทความนี้มีการเปิดเผยเนื้อหาของภาพยนตร์

ความรัก เป็นเรื่องชวนฉงนมาแต่ไหนแต่ไร ไม่เพียงเพราะมันเป็นหนึ่งในคำที่มีความหมายลื่นไหลที่สุดในโลกภาษา เป็นคำแสนสั้นที่นำไปสู่ปรากฏการณ์ทางพฤติกรรมของมนุษย์ที่สุดแสนจะคาดเดา แต่มันยังเป็นปริศนาท้าทายปัญญาของมนุษยชาติ ที่ไม่ว่าผู้คนในยุคสมัยใดก็ย่อมหวนหาที่จะไขแถลงปัญหาแห่งความรักให้จนแล้วเสร็จเด็ดขาด นั่นเพราะความรักไม่ได้มีมิติแต่เพียงด้านที่สวยงาม แต่ยังเต็มไปด้วยแง่มุมที่ไม่น่าอภิรมณ์ ขมขื่น และหลายครั้งหลายคราก็ชวนให้ใจสลายอย่างไม่เหลือชิ้นดี ลองถามเชกสเปียร์ดูก็ได้ว่า รักคืออะไร? เขาอาจจะตอบแบบเดียวกับที่ตัวละครเจสสิกา จากบทละครเวทีเรื่อง The Merchant of Venice ได้บรรยายนิยามความรักในแบบของเธอไว้อย่างฉงนฉงายจนกลายเป็นคำพูดติดปากของคนทั่วโลกว่า ‘Love is blind‘ คงเพราะความสลับซับซ้อนเช่นนี้กระมังที่ทำให้บทละครของเชกสเปียร์เต็มไปด้วยเรื่องราวมากหน้าหลายตาของความรัก

หากมีสักข้อหนึ่งที่เราเรียนรู้ได้จากบทละครของเชกสเปียร์ และอาจจะเป็นข้อเดียวกับที่ทำให้เรื่องราวความรักใน Brief Encounter (1945) ยังคงเป็นอมตะไม่ว่าจะผ่านไปนานเท่าไร นั่นคือ ความรักไม่ใช่และไม่เคยเป็นเรื่องของคนสองคน ดังที่เชกสเปียร์แสดงให้เห็นเสมอว่าความรักไม่ได้ตั้งอยู่อย่างโดด ๆ แต่โยงใยอยู่กับมิติทับซ้อนของอารมณ์ความรู้สึก การกระทำ และบริบทสังคมแวดล้อมที่ผู้คนหรือตัวละครเหล่านั้นอาศัยอยู่ ใครจะกล้าเถียงว่า Romeo and Juliet เป็นเพียงเรื่องราวความรักระหว่างโรมีโอและจูเลียตโดยไม่มีใครอื่นมาเกี่ยวข้อง หรือใครจะกล้าบอกว่าเรื่องรักซับซ้อนใน Othello ไม่ได้แอบแฝงไปด้วยมิติของการเหยียดชาติพันธ์ุ ในแง่นั้นแล้ว เราอาจกล่าวได้ว่า Brief Encounter ของเดวิด ลีน ซึ่งดัดแปลงจากบทละครเวทีเรื่อง Still Life (1936) เป็นอีกหนึ่งตัวอย่างที่ดีที่ชวนให้นึกถึงเรื่องราวของความรักแบบเชกสเปียร์ หนังเล่าถึงเรื่องรักต้องห้ามระหว่างหญิงชายวัยกลางคนที่ทั้งสองต่างแต่งงานมีครอบครัวของตนเอง ลอรา (ซีเลีย จอห์นสัน) เป็นแม่บ้าน ขณะที่อเล็กซ์ (เทรเวอร์ ฮาเวิร์ด) ประกอบอาชีพแพทย์ ทั้งสองบังเอิญพบกัน ณ ห้องอาหารของสถานีรถไฟแห่งหนึ่ง ทว่ารู้ตัวอีกที การพบปะประเดี๋ยวประด๋าวก็ขยับขยายกลายเป็นการลักลอบพบปะกันของลอราและอเล็กซ์ ความสัมพันธ์ฉันคนแปลกหน้าล่วงล้ำผันกลายไปสู่สัมพันธ์ต้องห้ามในที่สุด

เท่านี้ก็เพียงพอที่เราคนดูจะบอกได้ว่ามันไม่มี Happy Ending สำหรับนิทานเรื่องนี้ เพราะอย่างที่กล่าวไปข้างต้น ทั้งเราคนดู ลอรา และอเล็กซ์ ต่างรู้ดีว่าความรักไม่ใช่เรื่องของคนสองคน แต่ยังมีคนข้างหลังของพวกเขาที่ต้องได้รับผลกระทบจากความสัมพันธ์นอกลู่นอกทางนี้ด้วย หรือพูดอีกอย่างหนึ่ง ทั้งลอราและอเล็กซ์ต่างถูกเกี่ยวรัดด้วยอำนาจที่มองไม่เห็นอันมีที่มาจากบรรทัดฐานทางสังคมและศาสนาที่ปลูกฝังให้เรามนุษย์ยึดถือค่านิยม ‘ผัวเดียวเมียเดียว’ การที่หนังเลือกเล่าจากมุมมองของตัวละครลอรา ซึ่งเป็นผู้หญิง มากกว่าที่จะเล่าจากสายตาของตัวละครผู้ชาย จึงไม่เพียงเอื้อให้เราคนดูเข้าถึงอารมณ์อันอ่อนไหวของผู้หญิง แต่เสริมสะท้อนและฉายให้เห็นถึงการกดทับทางสังคมที่เกี่ยวกระหวัดอยู่กับมิติทางเพศด้วย ในอีกความหมายหนึ่ง ลอราจึงไม่ใช่เพียงผู้หญิงธรรมดาทั่วไป แต่เป็นภาพแทนของผู้หญิงที่ถูกสังคมสมัยใหม่มอบหมายบทบาท ‘แม่’ ‘เมีย’ และ ‘แม่บ้าน’ ให้ติดตัวมาตั้งแต่กำเนิด

หนังย้ำฉายให้เราเห็นอยู่ตลอดถึงการคงอยู่ของบรรทัดฐานทางสังคม ผ่านเหตุการณ์หลายครั้งที่ทั้งสองบังเอิญพบกับคนรู้จักยามที่พวกเขาลักลอบใช้เวลาอยู่กันสองต่อสอง ผ่านคำโกหกตื้น ๆ ที่พวกเขาใช้ให้ตัวเองรอดพ้นจากคำครหา หากจะมีอีกสักข้อหนึ่งที่เชกสเปียร์บอกเราผ่านบทละครของเขาเสมอคือ ความรักมิได้อยู่ในมณฑลของความเป็นเหตุและผล ความรักเป็นเรื่องของอารมณ์ความรู้สึก และนั่นน่าจะเป็นส่วนสำคัญที่ทำให้หนังของเดวิด ลีน ชวนใจสลายอย่างยวดยิ่ง เพราะเราต่างรู้ว่าหากลอราและอเล็กซ์เลือกได้ พวกเขาคงขอเลือกที่จะไม่รู้สึกอะไร เลือกที่จะไม่ปล่อยให้น้ำผึ้งหยดเดียวขยายกลายเป็นไฟลามทุ่ง แต่ก็นั่นแหละ หนังแสดงให้เห็นว่าพวกเขาเป็นเพียงมนุษย์ตัวกระจ้อยที่พ่ายแพ้ราบคาบต่อทั้งอารมณ์ความรู้สึกตนเองและกรอบเกณฑ์ทางสังคมที่โอบรัดพวกเขาอยู่ และหากเลือกได้ ลอราคงเลือกที่จะกระโดดขวางทางรถไฟให้ตัวตายไปเสียดีกว่า แต่หนังของลีนรวดร้าวที่สุดก็ตรงนี้มิใช่หรือ จวบจนวาระสุดท้ายพวกเขาก็ทำได้เพียงเสแสร้งแกล้งเป็นคนไม่รู้จักกัน หมดสิทธิ์เลือกแม้เพียงเอ่ยคำร่ำลาอย่างใจหวัง หมดสิทธิ์เลือกแม้กระทั่งความตายของตัวเอง

---

Brief Encounter กำลังเข้าฉายที่ House Samyan 10-12 มีนาคมนี้